(Meles meles)

Występowanie

Jeźwiec, bo to inna nazwa tego gatunku, występuje na na terenie całej Eurazji, Jordanii, Izraela, Syrii i Iranu. W Europie brak go na północnych krańcach Skandynawii, na wyspach Morza Śródziemnego oraz na północy europejskiej części Rosji. Zasiedla rożne tereny od typowo leśnych po mozaikę polno-leśną, choć preferuje lasy liściaste. Jego zagęszczenie zależy od dostępności pokarmu i możliwości ukryć. Ich liczebność w w Polsce szacuje się na około 100 tys. osobników i zagęszczenie średnie na około 2 os. na 1 km kwadratowy. W Polsce borsuki żyją w grupach rodzinnych składających się w pary lub kilku dorosłych osobników i tegorocznego przychówku. Średnia wielkość grupy rodzinnej w różnych rejonach kraju wynosi 3-4 osobników, a młode stanowią od 40 do 55% populacji. Z reguły w grupie tylko jedna samica rodzi potomstwo. Terytorium zajmowane w ramach grupy wynosi od 1 km do ponad 20 km kwadratowych. Z racji wielkości populacji, terytoria w Europie Zachodniej są znacznie większe niż w Polsce. W ramach rodzin są one rozdzielne lub w niewielkim stopniu pokrywają się, a dominujący samiec jest odpowiedzialny za jego utrzymanie. Borsuki są drapieżnikami dobrze przystosowywanymi do kopania nor. Tak zwane nory główne wykorzystywane są jako miejsca rozrodu i schronienia zimą. Charakteryzują się skomplikowaną strukturą wewnętrzną (wiele otworów wejściowych, znaczna długość tuneli podziemnych, liczne komory gniazdowe) i są efektem pracy wielu pokoleń. Znane są nory zasiedlane nieprzerwanie przez dziesięciolecia, a nawet setki lat.

Morfologia

Borsuk należy do łasicowatych i jest największym drapieżnikiem w Polsce w ramach tej rodziny. Masa ciała w okresie wiosennym wynosi ok. 10 kg. Dymorfizm płciowy w masie ciała jest nieznaczny i słabo widoczny. Latem i jesienią osobniki gromadzą tłuszcz, przez co ich masa wzrasta o nawet 60-70%, w stosunku do wiosennej, a niekiedy potrafi się podwoić. Zimą te zapasy są zużywane a masa soada o około 45%.

Biologia

Zapotrzebowanie na pokarm wynosi około 500-600 g na dobę. Latem odżywiają się dżdżownicami i małymi płazami, a ich dietę wzbogacają owoce, zboża i drobne gryzonie. Borsuki w celu pozyskania pokarmu przewracają ściółkę. Charakterystyczne są również dołki wykopane w ściółce lub na skrzyżowaniach dróg leśnych i liniach oddziałowych. Wykorzystują one te miejsca również do tzw. latryny, która ma na celu komunikację międzyosobniczą i zachowanie terytorium
Przeważającą część doby borsuki spędzają w swoich ukryciach. Ich aktywność zewnętrzna zależy od pory roku, zimą jest krótsza, latem dłuższa i średniorocznie wynosi około 4 h. Prowadzą tryb nocny, ale na terenach gdzie nie ma ludzi, potrafią być aktywne również w ciagu dnia.
Ciąża borsuków jest przedłużona, trwa od 7 do 15 miesięcy. Główna ruja poporodowa występuje w marcu. Druga ruja przypada na koniec lata. Uczestniczą w niej młode, pierwszy raz przystępujące do rozrodu dwuletnie samice oraz samice niezapłodnione lub niebiorące udziału w pierwszej rui. W miocie jest od 2 do 5 młodych, jednak średnia liczba szczeniąt wynosi 3. Pierwszy raz wychodzą z nory po koniec maja. Późną wiosną i latem borsuki opuszczają nory prze zapadnięciem zmroku.
Wrogiem borsuka w naturalnym środowisku są przede wszystkim lisy, wilki, kojoty i orły. Ptaki atakują przede wszystkim młode borsuki, które nie osiągnęły jeszcze pełnej wagi i rozmiarów. Zagrożeniem dla młodych borsuków są zdziczałe psy. Ich długość życia wynosi średnio około 2 lat. Przeważająca śmiertelność jeźwca wywołana jest przez nasilający się ruch komunikacyjny.
Na borsuki poluje się z zasiadki – przy norach.

Ciekawostki

Jak dobry węch mają borsuki?
Borsuki na przestrzeni lat wykształciły tak dobry węch, że są w stanie wyczuć inne zwierzę nawet przez bardzo grubą warstwę ziemi. Dzięki temu potrafią uniknąć zagrożenia i nie wychodzić ze swoich norek, kiedy w pobliżu pojawiają się inne drapieżniki.
Jak borsuki chronią się przed zranieniami podczas kopania nor?
Zwierzęta te mają dość grube włosy w nosie i uszach, a także posiadają tak zwaną trzecią powiekę. Elementy te chronią je przed piaskiem podczas kopania i pozwalają im uniknąć podrażnień.
Kiedy i kto po raz pierwszy opisał ten gatunek?
Borsuk po raz pierwszy został opisany w drugiej połowie XVIII wieku. Naukowcem, który podjął się tego zadania był francuski zoolog i filozof, Mathurin Jacques Brisson, który specjalizował się przede wszystkim w entomologii i ornitologii.

Słowniczek gwary myśliwskiej powiązany z borsukiem

• jeźwiec – inna nazwa borsuka
• włóczenie – charakterystyczne poruszanie się borsuków wstecz. Umiejętność ta polega na zgarnianiu przednimi łapami ściółki przednimi łapami jednocześnie się cofając.

Okres polowań

• borsuk – cały rok

Punktacja medalowa